Dames in daken
Alijd van Doorn zoekt graag de uitdaging op
“Dat ik ooit voor Bouwkunde koos, is geboren uit eigenwijsheid.” Karakteristieke woorden van Alijd van Doorn (42), sinds begin 2018 directeur van Habeon Architecten en duurzaamheid. Wie met haar in gesprek raakt merkt dat ze graag de uitdaging opzoekt. Hoe kijkt deze ervaren vakvrouw aan tegen het ontwerpproces, de rol van vrouwen in de bouw en de toekomst van het bouwdeel dak?
Tekst: Foka Kempenaar
Beeld: Habeon Architecten
Alijd van Doorn.
“Iedereen dacht dat ik Nederlands of Engels zou gaan studeren, want ik was een echt ‘alfa-meisje’. Ik schreef ook veel, iets dat ik overigens ook ben gaan doen, onder ander voor het vakblad de Architect.”
Maar juist het feit dat haar omgeving iets geheel anders verwachtte, deed Alijd van Doorn besluiten om uiteindelijk de bouw in te gaan.
Overigens kwam die keuze voor Bouwkunde ook voort uit haar creativiteit en de inspiratie die ze al jong opdeed in haar geboortedorp: “In Goirle had het een zekere status om in een huis te wonen dat ontworpen was door Bedaux (nu Bedaux de Brouwer, red.). Daardoor werd ik me bewust van de waarde van architectuur als manier om iets tastbaars achter te laten.”
Opmerkelijke keuze
Dat recalcitrante siert haar, en loopt als een rode draad door Alijds’ leven. Want ook na haar studie maakte ze een opmerkelijke keuze: “Ik wilde het liefst aan de slag op het raakvlak van management en architectuur. Twee dingen die op het eerste gezicht niet verenigbaar lijken. Als water en vuur. Maar juist die tegenstelling trok mij aan, en ik dacht ‘dat moet samen te brengen zijn’.”
Zo werd het haar missie om te focussen op de procesmatige kant van het ontwerpproces, om op zoek te gaan naar het antwoord op de vraag ‘hoe richt je werkprocessen zo in, dat je daadwerkelijk het resultaat krijgt dat je als architect voor ogen hebt?’ “Als je bijvoorbeeld zeer duurzaam wilt ontwerpen, wat is dan de weg daar naartoe? Daarbij hanteer ik als lijfspreuk graag hetgeen Einstein ooit zei ‘Je kunt een probleem niet aanpassen met de denkwijze die het heeft veroorzaakt.’ Bedenk wat voor ondernemer je bent en bepaal vervolgens waar je klanten zitten.”
Heembouw
Heembouw creëert zoals ze zelf zeggen ‘plekken waar mensen willen zijn’. Samen met collega’s en leveranciers zetten ze al hun kennis en ervaring in om voor klanten een woon- of werkomgeving te creëren en realiseren, waar ze zich thuis voelen. Heembouw is al jaren een koploper op het gebied van innovatief bouwen en was tevens de eerste bouwer die een eigen architectenbureau oprichtte. Alijd van Doorn: “Heembouw doet veel meer aan duurzaamheid dan ze zelf van de daken schreeuwen. Maar we zitten in de gehele bouwketen aan tafel van het begin tot het einde van het bouwproces en ook nog daarna bij het beheer en onderhoud. Dat is ook een reden waarom ik juist hier wilde werken. Want als je zo denkt en werkt, dan kun je pas echt duurzaam worden.”
Na al die jaren zou je denken dat de architectuur die denkwijze wel heeft omarmd, zeker met het oog op de snelle verduurzaming die nu wordt gevraagd. Maar niets is minder waar en dat frustreert Alijd. Ze vindt het een gemis dat er nog zo weinig variatie is in denken en doen. “Eigenlijk doen architecten gemiddeld genomen nog teveel het ‘kunstje’ van 30 jaar geleden, waarbij ze fungeren als de bouwmeester die boven in plaats van naast de aannemer staat.”
Er is dus nog steeds veel werk aan de winkel. Al is Heembouw volgens de kersverse directeur wel een voortrekker, onder andere op het vlak van procesmanagement. “Zij besloten 20 jaar geleden al om een eigen architectenbureau op te richten. Een uitstekende keuze, die aansluit bij een motto dat ik graag hanteer ‘if you can’t beat them, join them!’
Meer vrouwen
Zou het verbeteren van het procesmanagement wellicht sneller gaan als er meer vrouwen in de bouwtop actief zouden zijn? “Ik denk niet dat het gaat om het man of vrouw-zijn. Vrouwen vervullen volgens mij geen wezenlijk andere rol dan mannen.”
De enige vrouwelijke Heembouw-directeur vindt het wel jammer dat er in Nederland weinig vrouwen aan de top staan in het bedrijfsleven. “Ik zou het mooi vinden als dit verandert, maar het moet geen doel op zich worden. Heembouw heeft een actief diversiteitsbeleid en dan gaat het al snel over uiterlijkheden zoals gender. Maar diversiteit draait eigenlijk om datgene wat daaronder schuilgaat: Welke karaktereigenschappen en ervaring brengt iemand mee en sluit dit aan bij wat je als bedrijf echt nodig hebt?”
Dat er een tekort aan vrouwen is komt volgens haar mede omdat vrouwen het elkaar moeilijk kunnen maken. “Zo krijg ik nogal eens commentaar van andere moeders als ik vertel dat ik fulltime werk. Maar ik heb ook mijn ambities en ik denk dat de kans groter is dat mijn dochter later hetzelfde carrièrepad kiest door mijn voorbeeld.” Of andere vrouwen kiezen voor fulltime of parttime maakt haar niet uit: “Iedereen moet zelf een werk-privébalans bepalen.”
Als het aan Altijd van Doorn ligt, behoort dit beeld spoedig tot het verleden.
Kijkend naar het bouwdeel dak ziet Alijd vooral een uitdaging in het zo mooi mogelijk integreren van zonnecellen. “Het belangrijkste aandachtspunt hierbij is volgens haar hoe je ervoor zorgt dat die panelen niet meer als een soort ‘add-on’ achteraf worden geplaatst. “Ik noem het wel eens een ‘mister potato head’, zo’n aardappel die je verfraait door er van alles op te prikken, maar de aardappel zelf wordt er niet mooier van.”
Als we het echt duurzaam willen doen, dan moeten zonnecellen dus volgens Alijd ook echt architectonische waarde toevoegen. Bovendien vind je op het dak van de toekomst wat haar betreft niet alleen zonnepanelen. “Als het goed is reageert dat dak straks net als het gehele gebouw op de omgeving. Het moet zo smart mogelijk, waarbij de mens als gebruiker centraal blijft staan”, besluit ze.
Alijd van Doorn
Alijd van Doorn ontwikkelde haar visie op strategisch ondernemerschap als adviseur, freelance auteur en docent aan de Rotterdamse Academie van Bouwkunst en de TU Delft, waar ze onder andere lesgaf over de vernieuwing van de bouwpraktijk. Ook is ze actief als Vakcoördinator Designmanagement aan de Academie van Bouwkunst in Amsterdam) en is ze ondermeer de bedenker van de zogeheten Dienstenkaarten voor de Bond Nederlandse Architecten (BNA). Sinds 1 januari 2018 werkt ze als directeur voor Habeon, het architectenbureau van Heembouw.
