De Stichting Nationale Milieudatabase (NMD) verduidelijkt hergebruik en losmaakbaarheid
Hergebruik in de Nationale Milieudatabase
De Stichting Nationale Milieudatabase (NMD) publiceerde een toelichting over hoe hergebruik en losmaakbaarheid worden meegenomen in milieuprestatieberekeningen van bouwwerken, zodat de bepalingsmethode ruimte biedt voor circulaire strategieën.
Het hergebruik is het één op één hergebruiken van producten en elementen – al dan niet na refurbishment (opknappen) – in eenzelfde functie. In de Bepalingsmethode wordt als definitie gehanteerd: Bouwproducten of bouwwerken/elementen opnieuw gebruiken in dezelfde functie, al dan niet na bewerking.
Voorbeelden zijn het opnieuw gebruiken van een isolatiemateriaal als isolatiemateriaal, van een deur als een deur, van een dak als een dak.
Binnen de Bepalingsmethode worden de milieueffecten van hergebruik en recycling van bouwproducten onderzocht en beschreven in Module D van een levenscyclusanalyse (LCA). Wanneer hergebruik en recycling daarentegen betrekking hebben op het leveren van een gerecycled of hergebruikt product aan de markt, worden de milieueffecten vastgelegd in Module A. Beiden worden hieronder uiteengezet.
Hergebruik wordt gewaardeerd aan de hand van verwerkingsscenario’s voor het einde van de (eerste) levensduur van bouwproducten. Er zijn binnen de Bepalingsmethode forfaitaire verwerkingsscenario’s einde leven die beschrijven hoe materialen na hun gebruiksfase regulier verwerkt worden als er geen aanvullende maatregelen worden genomen. In een beperkt aantal verwerkingsscenario’s, waar dit al gangbaar is, is een percentage hergebruik opgenomen. Een producent of branche kan, onder voorwaarden, een maatwerk verwerkingsscenario einde leven opstellen op basis van eigen data en/of inzamelingssysteem bijvoorbeeld.
In de verwerkingsscenario’s kan de mate van herbruikbaarheid van het product aan het einde van de levensduur worden uitgewerkt. Binnen de NMD worden er drie hoofdcategorieën onderscheiden:
In zijn geheel herbruikbaar als product
Dit betreft producten die opnieuw ingezet kunnen worden in hun oorspronkelijke vorm en functie, zonder ingrijpende bewerkingen. Voorbeelden zijn herbruikbare dakpanelen of vloerelementen die opnieuw in de bouw toegepast kunnen worden. Deze producten kunnen zonder verlies aan kwaliteit opnieuw worden gebruikt en dragen hierdoor bij aan een lagere milieubelasting.
Gedeeltelijk herbruikbaar als product
Hierbij gaat het om producten waarvan slechts bepaalde onderdelen of componenten herbruikbaar zijn. De overige delen worden verwerkt als afval. Voorbeelden zijn samengestelde bouwproducten waarvan enkel de metalen of houten onderdelen herbruikbaar zijn. Deze producten hebben een gedeeltelijke herbruikbaarheid en een deel van het materiaal wordt gerecycled, wat eveneens de milieukosten kan reduceren, afhankelijk van het recyclingproces.
Niet herbruikbaar als product
Producten die niet opnieuw in hun oorspronkelijke functie gebruikt kunnen worden en volledig via afvalverwerking worden verwerkt. Dit kan zijn door recycling, verbranding (met of zonder energieterugwinning), of in sommige gevallen zelfs stort. De milieu-impact van deze verwerkingsopties is doorgaans hoger omdat de materialen niet opnieuw in de bouwcyclus kunnen worden teruggebracht.
In de figuur hieronder zijn de verschillende verwerkingsscenario’s weergegeven.
De toelichting gaat in op het onderscheid tussen twee vormen van hergebruik, te weten voorzien en onvoorzien gebruik, dat wordt gemaakt in de Bepalingsmethode Milieuprestatie Bouwwerken.
Dit is de uniforme meetmethode om de milieuprestatie van bouwwerken eenduidig, controleerbaar en reproduceerbaar te maken. Voorzien gebruik gaat over het hergebruik van een bouwproduct dat vanaf het ontwerp wordt meegenomen en dus is vastgelegd in de milieudata, met behoud van functie en kwaliteit. Dit wordt in een milieuprestatieberekening uitgedrukt met de kwaliteitsfactor K. Onvoorzien gebruik gaat over bouwproducten die een tweede leven krijgen zonder dat dit vooraf in het ontwerp, en dus in de milieudata, is vastgelegd. Dit wordt in een milieuprestatieberekening gewaardeerd met de hergebruiksfactor H.
Daarnaast gaat de toelichting in op hoe losmaakbaarheid wordt meegewogen in scenario’s voor het einde van de levensduur van bouwproducten. Zo maakt losmaakbaarheid het mogelijk om bouwproducten en materialen zonder schade te demonteren en opnieuw toe te passen. Hiermee biedt de Bepalingsmethode ruimte voor circulaire strategieën, zoals terugnamegaranties, waarbij producenten de verantwoordelijkheid nemen voor hergebruik of recycling van hun eigen producten.
De toelichting is bedoeld voor professionals, zoals deskundigen die werken met de levenscyclusanalysemethodiek (LCA-methodiek), ontwerpers, dataleveranciers en beleidsmakers, die werken met milieudata en circulaire strategieën. De toelichting moet hen namelijk helpen hergebruik en losmaakbaarheid eenvoudig toe te passen binnen de LCA-methodiek. De toelichting is te vinden en te downloaden op de site van Stichting NMD en is opgesteld door Lotte Verheul (Stichting NMD), in samenwerking met Pieter Lieffering (Stichting NMD), Jeannette Levels van ingenieursbureau LBP|Sight) en Peter Kuindersma van onderzoeksinstituut Ingenii Bouwinnovatie.
Delen Tekst en foto overgenomen uit nieuwsbrief WeGrow Bouwers & Boeren: https://www.we-grow.nl/
en Website Nationale Milieu Database: Hergebruik en losmaakbaarheid in de Bepalingsmethode
Dowload het bestand via klik op de foto:
