Do’s en don’ts van multifunctionele daken

Voorkomen is beter dan genezen!

De kennis van een waterdicht, multifunctioneel dak dat met zonne-­energie, groen, verblijfsruimte en veiligheidssystemen wordt ingericht ligt nog te vaak alleen bij de afzonderlijke uitvoerende partijen. De bedrijven werken vanuit hun discipline samen met de aannemer of opdrachtgever en verwachten dat iedereen zijn discipline beheerst vanuit de collectieve werkzaamheden. Er zijn echter genoeg praktijkvoorbeelden met multifunctionele daken waar vlak na de oplevering calamiteiten ontstaan. Daar is dan weer werk voor de adviseur die mag onderzoeken wat er in beginsel verkeerd is gegaan.

Erik Steegman Kiwa BDA

We weten al langer dat het veel beter is om partijen in een vroegtijdig stadium gezamenlijk te laten optrekken. Een adviseur zou hierbij de overall supervisie kunnen voeren tijdens de uitvoering en is in te zetten op afsluitende controles. Het uitvoerend team met dakadviseur zorgen samen dat een dak direct waterdicht wordt ingericht. Investeren in een integrale aanpak voorkomt de kosten van het achteraf oplossen van ontstane fouten. Vanuit mijn advieswerk zie ik maar al te vaak discussies, omdat de afzonderlijke werkzaamheden niet op elkaar aansluiten. Denk aan opstandhoogte, dakrandhoogte, afschot en afvoer van regenwater.

Kellebeek College Roosendaal, uitvoering van der Tol, Mastum. (ZinCo retentiedak, foto leven op Daken)

Waterdichting

De waterdichting van een multifunctioneel dak is vanuit het perspectief van de dakdekker het belangrijkste aspect. Blijven calamiteiten in de eerste jaren uit, dan kun je al aangeven dat een multifunctioneel dak goed is aangelegd. Daarbij hoort zodanige inrichting en detaillering dat het preventieve en correctieve onderhoud aan de waterdichting in de beheerfase mogelijk is. Ook het vanuit elke discipline direct melden van problemen tijdens uitvoering, gebruik en onderhoud kan leiden tot minder ernstige calamiteiten aan de waterdichte laag. Voorkomen is beter dan genezen.

Het dakdekkersbedrijf heeft in het algemeen te maken met het Bouwbesluit en in het bijzonder met de Vakrichtlijn gesloten dakbedekkingssystemen, onderdeel van BRL 4702, en de NTA 8292, waarin de bepalingsmethoden voor windweerstand, waterretentie en brandgevaarlijkheid van extensief begroeide daken zijn beschreven. Uitganspunten zijn daken met bevestigde of losliggende gesloten dakbedekkingssystemen en het al dan niet meenemen van het dakbegroeiingssysteem in de bepaling van het begroeide dak. Nog steeds is het niet bij iedere dakdekker bekend dat in de NTA 8292 een tabel is opgenomen tot welke hoogte en met welke gewichten losliggende dakbedekkingsmaterialen mogen worden toegepast bij extensieve begroeide daken. Opstandhoogte en waterafvoerend vermogen (afschot) zijn hierin vaste elementen.

Dakhoveniers

Ook bij dakhoveniers komen we do’s en don’ts tegen. Zo zijn vegetatievrije zones langs dakranden voorzien (tegels of grindstroken), bevorderlijk voor de brandveiligheid geven ze de dakdekker ruimte om randaansluitingen te inspec­teren en onderhouden. We zien nog steeds projecten waar de hovenier drainageplaten tegen de randopstand heeft aangelegd met tegels erop voor een betere afwatering. Daarbij wordt niet voldoende in acht genomen dat jaren later het onderhoud alleen kan plaatsvinden als de drainageplaat wordt doorgesneden en weggehaald. Tevens wordt de tegel op een drainageplaat bij het belopen, mede dankzij de beweging van die drainageplaat, met de scherpe zijkant in de dakbedekking gedrukt. Het beschermdoek op de dakbedekking zal in dat geval, zoals voorgeschreven, doorgezet moeten zijn tegen de opstandstrook. De systeemproducent ontwikkelt zelfklevend beschermdoek om scherpe kanten van de drainageplaten af te werken, maar die moet de dakhovenier dan wel meenemen.

Retentiedak wwonzorgcentrum Sanoforum Brunsum. Project Verkoelen Weert, Jonkers hoveniers Venlo. (Optigrün Nijkerk. Geel-, groen- en blauw dak)

Zonnepanelen

Bij de aanleg van zonnepanelen is nog altijd de tendens aanwezig om daken hiermee vol te leggen, zeker bij de grote(re) daken. Onderhoud en veiligheidsaspecten worden dan voor het gemak over het hoofd gezien. Gelukkig veran­dert dit beeld langzamerhand. Vanuit het oogpunt van brandveiligheid wordt (mede onder druk van verzekeraars) compartimentering aanbevolen. Dat kan bijvoorbeeld door PV af te wisselen met groen. Deze combinatie van groen en PV vraagt sowieso onderzoek vooraf. Een begroeid dak functioneert niet als er de panelen aan de lage zijde niet minimaal 20 cm hoog boven het groen geplaatst worden. Gelukkig zijn hiervoor door de markt allerlei mooie oplossingen ontwikkeld met aluminium rekken, al dan niet in combinatie met onderstellen van gerecycleerd kunststof en drainagesystemen.

Veiligheidsvoorzieningen

Bij de inrichting van met name groene en gele (PV) daken zijn veiligheidsvoorzieningen onmisbaar. Toch zien wij dat aspect nogal eens sneuvelen. Is het niet omdat ze niet in het dakplan zijn opgenomen, dan wel omdat het budget na montage van alle elementen geen ruimte meer heeft. Het dak wordt opgeleverd en later komt dan pas de rekening: om veilig onderhoud mogelijk te maken moeten alsnog flinke kosten worden gemaakt. Onnodig want in een goed geïntegreerd totaalplan is veiligheid een vast onderdeel. Uiteindelijk is dat ook goedkoper. Een architect zal voor begaanbare multifunctionele daken voldoende borstweringshoogte opnemen. Extensieve, niet-publiekstoegankelijke daktuinen zullen voor onderhoud adequate veiligheidssystemen geplaatst kunnen worden die passen bij de inrichting.

Tot Slot

En zo zijn er nog vele voorbeelden van hoe samenwerking op het multifunctionele dak onmisbaar is en dat het zonder samenspraak op veel vlakken mis kan gaan. Dat alle disciplines met elkaar verbonden moeten zijn voor de juiste kwaliteitsborging weten wij al jaren. Wij weten ook dat partijen soms hun verantwoordelijkheden niet (kunnen) waarmaken, of dat nu ligt aan een gebrek aan kennis of aan het ontbreken van de mogelijkheid tot overleg. Ja, overleg en samenwerken kost tijd en dat is geld. Maar achteraf calamiteiten verhelpen kost veel meer tijd en nog meer geld. De noodzakelijke kennisoverdracht en samenwerking tussen uitvoerende bedrijven die nodig is voor de aanleg van kwalitatief goede en veilige multifunctionele daken is onderwerp van de opleiding ‘Dakadviseur multifunctionele daken’ die BDA opleidingen verzorgt. Deze brede, uitgebreide opleiding geeft meer inzicht en kennis van alle disciplines (PV, groen, veiligheid, waterdichting, etc.) en leidt op tot multifunctioneel inzetbare dakadviseurs. Die kunnen heel wat ellende voorkomen.

(Bovengenoemd artikel is de maand  april verschenen in het vakblad Roofs, special groene daken)