Er groeit een verticaal bos in hartje Utrecht.

8 maart om 13:20 door Dakenraad

Tijdens de BouwBeurs van afgelopen februari bood Bouwcombinatoe Wonderwoods de mogelijkheid om het inspirerende nieuwbouwproject Wonderwoods te bezoeken. Dit project staat pal naast de ingang van de Jaarbeurs tegenover het Beatrixtheater en behelst de bouw van twee woontorens. Het ene deel van Wonderwoods, naar een ontwerp van Stefano Boeri architetti, krijgt een hoogte van 105 meter met daarin 300 koop- en huurappartementen met kantoorruimten. De andere toren is van MVSA architects en krijgt een hoogte van 70 meter. Deze woontoren met zijn typerende rondingen in de gevel wordt geschikt gemaakt voor onder anderen 104 huurappartementen, vijf luxe koopappartementen en kantoorruimte.

Erik Steegman

De verschillen in ontwerp zijn groot te noemen. Zo is Stefano Boeri bekend van Bosco Verticale in Milaan, met veel buitengroen in de vorm van bakken voor bomen, heesters en planten. Dat zie je ook terug in zijn ontwerp voor Wonderwoods. Naast groen langs de gevel en op daken komen er groene openbare verblijfsruimten, zoals een restaurant op de zevende verdieping. Dit ligt op een dakpark met een loopbrug die beide torens verbindt. Het ontwerp van MVSA werkt daarentegen met binnentuinen. Met een oppervlakte van in totaal 15.000 m² worden groene kantoren ingericht waarbij een wintertuin zo’n 600 m2 zal beslaan.

De zeer beperkte ruimte rondom de nieuwbouw en de ligging in het centrum van Utrecht gaven het bouwconsortium (Boele & van Eesteren en Kondor Wessels Amsterdam) vanuit logistiek oogpunt de nodige uitdagingen. Tijdens het uitgraven en storten van de funderingen voor de kelders is gelijk rekening gehouden met de vaste plekken waarop drie torenkranen geplaatst zijn. Deze torenkranen kunnen met hun reikwijdte het gehele bouwterrein bestrijken. In een geplande stroom van leveringen met vastgestelde levertijden worden materialen en vooral alle prefab gevelelementen voor dit bouwwerk aangeleverd. Een extra voordeel voor de bouwer is dat alle prefab gevelelementen inclusief de bomen- en plantenbakken door een eigen onderdeel van Volker Wessels geproduceerd zijn en geleverd worden. De routing op de bouw is ontwikkeld door een bedrijf dat ook de routing van luchthavens doet. Met het prefab aanleveren van gevelelementen per verdieping is een logistieke planning uiterst belangrijk; op het terrein mag geen opstopping ontstaan waardoor stagnatie zou ontstaat in het bouwtraject. Vanaf poort 3 wordt iedere levering naar een vaste plek geleid, die vanaf een van de vaste torenkranen kan worden bediend.

Wonderwoods bestaat uit twee torens ontworpen door Stefano Boeri architetti (rechts) en MVSA Architects. (Impressie: Vero Digital)

Dat geldt ook voor de prefab bomenbakken die op iedere hoek van de toren staan en de prefab plantenbakken voor de balkons. Deze prefab betonelementen zijn al tijdens de aanlevering voorzien van een waterdichte laag van bitumen latex. De plantenbakken zijn al volledig gevuld met substraat en beplanting, de bomenbakken worden later voorzien van bomen. Deze worden specifiek voor de daken gekweekt waarbij de gevoeligheid voor wind wordt meegenomen. Ook mag de boom niet verder uitgroeien dan een maximale hoogte; deze hoogte wordt in de kweekwijze vooraf bepaald door de bomenkwekerij. Onderin de planten- en bomenbakken zorgen retentiekratten voor extra wateropslag. Afvoer gebeurt via een overloopsysteem via de gevel naar beneden, naar de volgende planten- of bomenbak. Onderin de kelder van het gebouw wordt overtollig water opgevangen dat later weer te gebruiken is voor de groenvoorziening. De kosten voor het vaste onderhoud van de begroeide gevels en daken worden gedekt door de servicekosten; hoveniers zullen bij tijd en wijle abseilend langs het gevelgroen afdalen.

Goed voor de biodiversiteit, effectief tegen hittestress. (Impressie: Vero Digital)

Naast de circa 4.000 strekkende meter plantenbakken en de 161 grote boombakken die op nokken aan de gevels van de hoogste toren worden geplaatst, zijn vrijwel alle daken groendaken met een waterretentiefunctie. Deze retentiedaken houden het regenwater vast om later via een volautomatisch systeem weer te dienen voor de bewatering van al het groen. De daken worden door het dakdekkersbedrijf Boko uit Wormerveer straks voorzien van een tweelaags wortelvast bitumen systeem met isolatiemateriaal. Het dakdekkersbedrijf brengt momenteel de noodlagen aan in het bouwtraject. Met het steeds verder bouwen van de woontorens worden ook de prefab gevelelementen per verdieping meegenomen en is men op de onderliggende verdiepingen al volledig gestart met de afbouw van de eerste huurappartementen.

De eerste plantenbakken staan al op hun plek, compleet met substraat en planten. (Foto: Erik Steegman)

In totaal krijgt het complex Wonderwoods één hectare bos met 360 bomen en 10.000 planten. De keuze van vegetatie is mede bepaald naar de plantsoorten van de Utrechtse Heuvelrug. In de berekening wordt jaarlijks door de planten 5.400 kg CO2 opgenomen en geven ruim 41.400 kg zuurstof af. Ook de stedelijke hittestress wordt tegengegaan met de komst van dit plaatselijke verticale bos. De gemeente Utrecht werkt zo samen met bouwer en ontwikkelaar aan de verbetering van de luchtkwaliteit in de stad. Vanuit ecologie zullen er mogelijk dertig soorten dieren worden aangetrokken, zoals vogels, bijen en vlinders. Bij de realisatie van Wonderwoods wordt uitgegaan van de hoge ambities en wensen voor duurzaamheid, groen en gezondheid. Om duurzaamheid in alle lagen door te voeren wordt voor gebouwdeel ‘Kantoren’ een BREEAM Excellent certificaat nagestreefd.

Al met al zal Wonderwoods in 2024, wanneer het volledig gereed is, zeker hoge ogen gaan gooien bij de jury die de uiteindelijke prijswinnaar van Dak van het Jaar bepaalt.

Verdere project deelnemers daken en gevels: