COLUMN: Monumentenwacht vermoedt asbest

Artikel delen

Van Je maintiendrai naar Mienskip als wapenspreuk

Meer dan 40 jaar doen ze het. Nu jaarlijks zelfs duizenden keren. Provinciale monumentenwachters die monumenten inspecteren. Hoe vaak komen zij niet asbest tegen, van kelders tot op daken van rijks- of gemeentelijke monumenten? Maar al is er overduidelijk sprake van asbest, Monumentenwacht registreert: ‘vermoedelijk asbesthoudend’! Onvoldoende kennis van asbest.

Met een abonnement en gesubsidieerde uren zijn monumenteigenaars voordelig verzekerd van jaarlijkse of tweejaarlijkse inspecties en uitgebreide inspectierapporten over de staat van hun pand. Daarbij worden ook kleine reparaties verricht als vervanging van een kapotte daklei. Van natuursteen! Voor ‘vermoedelijk asbesthoudende’ leien mag geen monumentenwachter het dak op. Dus ook niet op de torens met asbestleien van kerken in Overijssel die het toch al moeilijk hebben.

Bezorgde monumenteigenaars willen ‘alles’ weten over asbest bij monumenten. Helaas, geen zoekresultaten op www.monumenten.nl, de site van Monumentenwacht Nederland. Die is ‘asbestvrij’! Van bouw- of cultuurhistorisch waardevolle toepassingen van asbest heeft Monumentenwacht amper weet. Zelfs basiscursussen Asbest herkennen worden buiten Overijssel amper gevolgd. Zo blijft asbest voor Monumentenwacht Mister Mystery. Enkele gemeenten met ‘Ik zal handhaven’ hoog in het vaandel spelen graag Big Brother. Via door hen betaalde collectieve abonnementen op Monumentenwacht verlangen ze inspectierapporten. Zo kunnen ze zien wanneer eigenaars (op papier) iets aan een monument moeten doen. Ook of er ‘vermoedelijk’ asbest zit. Een monumentenwachtrapport als zwaard van Damocles? Uit den boze, zegt Monumentenwacht Friesland. Maak van monumenteigenaars geen vijand maar je beste vriend. Mienskip!

Toen boeren voor zichzelf geen riet meer teelden en duur moesten kopen, verschenen in Staphorst op veel daken asbest golfplaten, ook bij monumentale boerderijen. Dakenraad nr. 84, 2008: ‘Staphorst van golfplaat’. Blijft die episode landschappelijk leesbaar?

Van verbaliseren naar ‘verhaliseren’

Enkele gemeenten geven voor onderhoud van woonhuizen die gemeentelijk monument zijn geen cent gemeentesubsidie zonder een abonnement op Monumentenwacht. De nieuwe Instandhoudingssubsidie woonhuis-rijksmonumenten verlangt voor rijksmonumenten (!)pas een inspectierapport vanaf € 70.000 aan kosten. Er zijn gemeenten die ‘andersdenkende’ monumenteigenaars welke zich niet aan het monumentenhuishoudboekje houden al te gauw dreigen met verbaliseren. Maar wie verbaliseert gemeenten die beschrijvingen laat staan de levensverhalen van monumenten al jaren niet op orde hebben? Erfgoedvisie vraagt om energietransitie. Van negatieve naar positieve energie. Van verbaliseren naar ‘verhaliseren’. Van Je maintiendrai naar Mienskip als wapenspreuk. Samen spelen met karakteristiek erfgoed, monument of niet. Dan komt ook asbest breed in beeld.

Kom nu maar asbest tegen dat toevallig bouwhistorisch belangwekkend wordt bevonden, zoals de vloer van Berlages raadhuis in Usquert. Een transparante afdeklaag eroverheen, mag dat? Zo ja, wordt de vloer dan niet te hoog of gaat die niet verkleuren? Na een dolgedraaide papiermallemolen is gekozen voor volledige sloop en nabootsing! Misschien wat monstertjes bewaard?
Juist in het van aardbevingen bibberende Groningen zou monumentenzorg een speeltuin moeten beginnen voor vernieuwende, flexibelere erfgoedvisies. Bijvoorbeeld voor boerderijen en schuren met onmetelijke meters aan ‘vermoedelijk asbesthoudende’ daken van golfplaat. Die ook durven waarderen als cultuurhistorisch waardevolle episodes uit het levensverhaal van erfgoed die we op creatieve wijze landschappelijk leesbaar willen laten!


Tekst en beeld: Rien de Visser