Wintergroen en voorjaarskleur op het dak
De Kwintijn in Amsterdam heeft een daktuin waarin, naast vormgeving, de plantkeuze van essentieel belang is om de sfeer van de tuin tot uitdrukking te laten komen. Winterbeeld en voorjaarsbloei krijgen ruim aandacht om de winter minder kaal en lang te maken en het voorjaar extra fleurig te laten beginnen.
Tekst & beeld: Annemieke Langendoen, Hollandsgroen BV
Daktuin de Kwintijn, met vooraan bloeiende Ooievaarsbek en in de achtergrond de nog kleine Camellia’s die beeldbepalend zullen worden.
Jan Klop van Hollandsgroen ontwierp daktuin De Kwintijn (in samenwerking met Maarten Terpstra, Van der Tol) en bedacht een sobere, goed afgewogen vlakverdeling. Het is een kijktuin geworden in de wintermaanden en een leeftuin in de zomermaanden.
Met een gemiddelde substraatlaag van 200 mm in de plantenvakken (en 100 mm in de sedumvakken) heeft het dak vooral kans van slagen met een basis van vaste planten. Voor de bomen zijn verhoogde boombakken gemaakt met als onderbeplanting Vinca major, die mooi over de bakranden gaat hangen. Als afscheiding naar de privéterrassen zijn hagen van Lonicera nitida ‘Elegant’ bedacht, omdat deze struik uitstekend presteert als haag met weinig daksubstraat (hier 250 mm). De rustige wintergroene basis wordt aangevuld met wintergroene varens, siergrassen en halfwintergroene ooievaarsbeksoorten. Het voorjaars geluk is zowel in de sedumvakken te vinden als in de vasteplantenvakken. Bloeiende maagdenpalm, longkruid, zenegroen en narcissen maken er deel van uit.
Wellicht brengt de aanwezigheid van toverhazelaar en theestruik een nog veel groter geluk in deze tuin. Qua geur en kleur laten deze struiken echt wat zien. Nu zijn ze niet zo opvallend, omdat de struiken nog niet groot zijn, maar straks zijn het de ijkpunten in het seizoen waar je naar uitkijkt. En daarin neemt de wintergroene theestruik een speciale plaats in. Niet voor niets is er een heftige felroze kleur bedacht, zodat de bloei ook vanuitde woningen goed zichtbaar wordt.
In dit geval is er gekozen voor een herfstbloeiende theestruik, die, naar de ervaring leert, start in oktober en tot ver in de winter doorbloeit. Zo vormt de bloei een prachtige overgang naar de komende lente. Andere soorten theestruiken bloeien later, meestal van februari tot april, in een kleurenpallet van wit en roze tot felrood. Ze hebben meestal grotere bloemen, met het uiterlijk van gevulde pioenen, maar doen soms ook denken aan rozen.
Camellia ‘Arctic Dawn’.
Helaas kunnen theestruikbloemen heel lelijk worden in de kou, waardoor de struik dan wordt opgescheept met ontsierende bruine proppen. Om dit te voorkomen is het aan te raden ze nooit op het oosten te planten. Dit voorkomt dat de ijzige oostenwind kan toeslaanen dat de bloemen bij koud weer te snel opwarmen door de zon (de tere celstructuur van de bloemen kan extreme temperatuurverschillen niet aan). Op het noorden of het westen presteert de theestruik het best.
De bekendste theestruik is Camellia sinensis, waar onze thee van wordt geplukt. Het is een soort die niet winterhard is in Nederland, maar andere soorten en veel variëteiten zijn dat wel. Camellia japonica en
de hier toegepaste Camellia sasanqua worden het meest aangeplant in Nederlandse tuinen. Door toevoeging van wat humusrijke bemesting (behandel ze als rhododendrons) kunnen het langlevende struiken worden, die in een daktuin langzaam uitgroeien tot een meter of twee. Daarbij is minimaal 400 mm substraat nodig om een gezond wortelstelsel te kunnen ontwikkelen.
Camellia ‘Spring Festival’.
Camellia is vernoemd naar de botanicus Georg Joseph Kamel en is per ongeluk in België een bekende struik geworden. Dat had Nederland kunnen zijn. De bekende Von Siebold, die zoveel planten heeft geïntroduceerd in Nederland, stuurde namelijk vanuit Japan een prachtige collectie Camellia’s naar de Leidse Hortus. Deze zending bleef in de havens van Antwerpen achter en is toen in Leuven opgekweekt. Daar werden ze grotendeels de basis vanwat er nu aan Camellia’s op de markt is te verkrijgen.
Je eigen thee plukken of het aanleggen van theeplantages op de daktuin zit er met het huidige sortiment niet in, maar met de klimaatveranderingen die plaatsvinden, is dat wellicht ooit mogelijk. Laten we nu Camellia vooral waarderen om haar glanzende wintergroene verschijning, de prachtige bloemen en niet te vergeten haar bloemrijke geur. Daarop is in daktuin De Kwintijn ingezet.
