Werkgroep NDP Integrale dakkwaliteit multifunctionele daken

Het NDP (Nationaal Dakenplan) streeft ernaar om met zo veel mogelijk stakeholders meer en sneller multifunctionele daken te realiseren. We hebben in Nederland zo’n 400 km² aan braakliggende platte daken, die zich goed lenen voor energieproductie, wateropvang, stedelijke natuur of als plek om te verblijven. Er liggen dus mooie kansen om op het dak invulling te geven aan maatschappelijke opgaven. Meer multifunctionele daken, betekent een leefbaarder, klimaatbestendiger, natuurinclusiever Nederland voor ons allemaal.

Auteur Erik Steegman Kiwa BDA

Al deze verschillende thema’s zijn verenigd in het Nationaal Dakenplan. Deze organisatie is ontstaan vanuit de Green Deal Groene Daken (GDGD), die in 2014 is gestart vanuit de ondertekening door Sharon Dijksma, toenmalig staatssecretaris van het ministerie van Economische zaken, met stakeholders op het gebied van begroeide daken.

De balans opmakend, na 10 jaar zoekende naar stimulerende maatregelen vanuit GDGD en NDP, mag er zeer zeker ook gezegd worden dat er veel gebeurd is op het gebied van de ontwikkeling, promotie en realisatie van multifunctionele daken. Klimaatadaptief en natuurinclusief bouwen zijn zowel landelijke als decentrale thema’s vanuit overheid en het gemeentelijke apparaat, waar uiteraard het inrichten van het daklandschap als gebruiksdak goed bij blijkt te passen. De inrichting biedt bewezen voordelen, die ontstaan zijn vanuit de milieu-tegenstellingen zoals wateroverlast met overstromingen en hittestress met langere periodes van droogte.

Binnen het ontwerp en de aanleg van multifunctionele (MF) daken blijken er momenteel nog wel enige tegenstellingen. Aan de ene kant is er de groenmarkt die vooral aangeeft hoe fraai men MF-daken kan inrichten vanuit groene-, sociale en technische aspecten. Aan de andere kant is er de dakenbranche, die zich richt op de isolatie en waterdichting van het dak, en telkens achteraf constateert dat de details moeten wijzigen. Als derde sector is er nog de energiebranche, die vanuit de insteek van de installateur en PV-producent het dak graag volledig wil gaan gebruiken voor de energie- en klimaatdoelstellingen, met als gevolg: het volledig volleggen van daken met PV-panelen.

Ook onderling zijn er tegenstellingen binnen de bedrijfstak. Dakdekkersbedrijven die zich in bepaalde gebieden rondom metropolen, specifiek vanuit de nieuwbouw, zich volledig richten op bijvoorbeeld het waterdicht maken van MF-daken (waaronder retentiedaken); waar anderen aangeven de uitvoering vanwege de te grote risico’s (nog) even dit soort daken te blijven ontwijken.

Neemt het ene bedrijf veel meer risico of wordt een MF-dak toch anders georganiseerd?

Integrale aanpak

Een nieuwe werkgroep ‘Integrale Dakkwaliteit’, met diverse marktpartijen vanuit de dakenbranche, wil binnen het NDP werken aan deze tegenstellingen. Allereerst is samen met de deelnemende partijen geconstateerd dat de integrale dakkwaliteit al start bij een goed gezamenlijk ontworpen gebruiksdak. De werkgroep constateert dat de meeste problemen achteraf ontstaan, wanneer ook de verantwoordelijkheden bij uitvoering, vanuit weliswaar een globaal ontwerp, al vooraf zijn verdeeld. De bouwkundig ontwerper die samen met de bouwer en het dakdekkersbedrijf voor een waterdichte dakbedekkingsconstructie zorgt, en onafhankelijk daarvan de specifieke landschapsarchitect, samen met zijn opdrachtgever (gemeente) en hovenier een termijn later zijn ontwerp van de openbare ruimte presenteert. Dan trekken ook veelal de hovenier, installateur en dakdekkersbedrijf onafhankelijk van elkaar op bij het aanleggen van een gebruiksdak.

Vanuit de door de werkgroep binnen het NDP gemaakte risicoanalyse, zullen de partijen die werken aan een integrale dakkwaliteit al vanaf het definitieve ontwerp de handen ineen moeten slaan om met elkaar samen te werken. Dat zie je nu ook al bij de dakdekkersbedrijven die zich specialiseren in bijvoorbeeld de waterdichting van retentiedaken. Zij werken heel vaak samen met het ontwikkelende bouwbedrijf om al vooraf de juiste criteria en details met elkaar vast te leggen. Eigenlijk zal de bouw van een multifunctioneel dak in de toekomst vanuit een bouwteam-achtige contractvorm ook het duurzaamste resultaat moeten brengen zonder renovatiekosten achteraf.

De daken zelf worden vanuit meerdere gecombineerde gebruiksfuncties steeds vaker ingericht. Dan zal vooraf een keuze gemaakt moeten worden voor de juiste dakbedekkingsconstructie. Het ontwerp dient volledig uitgewerkt te worden vanuit de beoogde integrale dakkwaliteit. Samen met elkaar de juiste detaillering uitwerken inzake hoogtes van opstanden en opgaand werk, bouwkundige details met talud meelopende loodafwerkingen, veiligheidsvoorzieningen voor onderhoud en doorvoeren voor stroomleidingen c.q. montage verlichting, die geschikt is voor een waterdicht blijvend MF- dak. De komende tijd zal de NDP werkgroep ook een tool ontwikkelen om vooraan in het bouwproces bekendheid te geven aan dit zeer belangrijke thema: Integrale Dakkwaliteit.

Dak van het jaar

Het is daarom ook mooi dat de dakenbranche weer op 15 maart a.s. samen feest viert tijdens het de prijsuitreiking van het Dak van het jaar 2023. Deze wordt uitreikt o.a. in de categorie ‘platte dak’ aan het dakdekkersbedrijf (i.c.m. hovenier), eigenaar en ontwerper van de genomineerde daken die afgelopen jaar beschreven zijn in de vakbladen. Ieder jaar wordt het aandeel MF-daken  groter. Van de 13 genomineerden zijn er nu 9 voorzien van een multifunctioneel gebruiksdak, al dan niet retentiedak. Met voorbeelden van winnaars zoals ‘De Groene Kaap’ in Rotterdam (winnaar 2021) en ‘Mannoury’ uit Amsterdam (winnaar 2022) wordt ook nu weer door een deskundige jury over o.a. de integrale aanpak gediscussieerd. Dit is overigens een van de belangrijke beoordelingscriteria die leidt tot de uiteindelijke winnaar van deze belangrijkste prijs binnen de dakenbranche. “Alleen ontvang je hem niet,” aldus het toenmalige jurylid Otto Kettlitz in 2019 bij de uitreiking: “als een dak lekt; als een dak niet is afgestemd op zijn functie en de levensduurverwachting; een dak, dat bij een lekkage niet tegen redelijke kosten te repareren is en een dak dat niet tegen redelijke kosten te onderhouden is.”

De werkgroep van het NDP kan wat dat betreft aan de gang met het thema Integrale Dakkwaliteit! Wilt u meewerken binnen de werkgroep aan dit thema zend dan een bericht naar irene@dakenplan.nl